Monsters, deel 3: de zombie

Ah, de zombies. Er zijn al ontelbare films gemaakt over deze uit het graf gerezen lijken, allemaal met ongeveer hetzelfde verhaal en slechts een paar zijn noemenswaardig. In boeken komen we de zombies veel minder tegen, waarschijnlijk vooral omdat het bij een boek toch vooral om het verhaal gaat en het gebrek hieraan niet, zoals bij de film, vergeten kan worden door het tonen van liters bloed en afgerukte lichaamsdelen.
Welnu; de zombie kunnen we grofweg indelen in drie soorten:
Voodoo (vodou) zombies. Afkomstig uit de Ha?taanse cultuur. Ooit waren het normale mensen, maar door de betovering van een magi?r verloren ze hun vrije wil en zullen ze dienen als slaven. Ongevaarlijke wezens dus.
Gebruikelijke filmzombies. Rottende, mensetende lijken, meestal opgestaan uit het graf door nucleair afval (is there anything that stuff can’t do?)
Filosofische zombies. Deze laten we verder met rust; het gaat om mensen met een gebrek aan bewustzijn.

Eerst maar eens de Ha?taanse zombies. De voodoo zombies dus. In het voodoo geloof zijn er twee soorten priesters: de houngan of mambo, die zich bezighouden met witte magie, en de bokor of caplata, die aan zwarte magie doen. De laatste kan je dus als hij behoefte heeft aan een slaaf via een spreuk of een drankje in een zombie veranderen. Zijn slachtoffer sterft eerst, en staat dan op uit de dood om zijn meester te gehoordzamen. De zombie heeft geen geheugen, herkent niets uit vorige leven en heeft geen emoties.
Het geloof in zombies in Ha?ti is niet alleen iets van lang geleden; van 1957 tot 1951 regeerde de dictator Papa Doc Duvallier Ha?ti. Deze man had een voodoo kerk met veel volgelingen, waaraan hij beloofde dat hij na zijn dood terug zou keren om opnieuw te regeren. Zijn leger, dat hem altijd gehoorzaamde, zou ook uit zombies hebben bestaan. Ook zijn er veel verhalen over mensen die jaren na hun dood terugkomen en door willen gaan met hun normale leven. Ze functioneren als een normaal mens en zijn dus geen willoze slaven.

Dan de doorsnee filmzombie. Vreemde wezens. De filmzombie die we nu kennen, werd ge?ntroduceerd door de geniale regisseur George A. Romero, in zijn maatschappijkritische horrormeesterwerk The Night of the Living Dead. Het waren vrij trage wezens met eigenlijk maar ??n behoefte: mensenvlees. Ze toonden iets meer emotie dan de voodoo zombies en hadden geen meester die ze moesten gehoorzamen. Ook waren ze lang niet zo sterk als normale mensen en ze zijn gemakkelijk te doden door de hersenen te beschadigen met bijvoorbeeld een kogel door het voorhoofd.
Tegenwoordig zien we de filmzombies vaak als bijna onoverwinnerlijke, ontzettend sterke wezens die zelfs met haaien worstelen (zie Lucio Fulci’s vermakelijke film Zombie) en nauwelijks te doden zijn. In principe zijn ze onsterfelijk, maar met flink wat kettingzagen, explosies en grasmaaiers kom je wel van ze af. Of ze dan echt voorgoed dood zijn en hoe dat dan komt, wordt nooit duidelijk. Het idee bij het bevechten van een filmzombie is simpel: hoe kleiner de stukjes, hoe minder gevaarlijk de zombie.

Nu zijn er, zoals ik al gezegd heb, weinig zombiefilms die zich tot mijn favorieten mogen rekenen. De films hebben vaak te weinig verhaal en zo veel bloed, dat ze in komedie’s veranderen. Ook leuk natuurlijk, maar ik heb mijn horror liever angstaanjagend.
Toch zijn er een aantal hilarische zombiefilms die ik absoluut aan kan raden, en een heel wat kleiner aantal enge films. Ziehier mijn lijst van noemenswaardige verschijningen van het levende lijk op het witte doek.

Victor Halperin’s WHITE ZOMBIE, 1932. E?n van de eerste echte zombiefilms. Een man roept de hulp van een voodoo tovenaar in om zijn geliefde weg te houden van haar verloofde. De tovenaar heeft natuurlijk andere plannen.
George A. Romero’s NIGHT OF THE LIVING DEAD, 1968. Een voor zijn tijd zeer shockerende satire op de consumptiemaatschappij. De film hakt niet meer zo in als vroeger, maar blijft geweldig.
George A. Romero’s DAWN OF THE DEAD, 1978. Het misschien wel nog betere, beangstigende vervolg op NOTLD is opnieuw een satirisch, bloederig ?n bloedserieus horrormeesterwerk.
Dan O’Bannon’s RETURN OF THE LIVING DEAD, 1985. Geen vervolg op NOTLD, maar een op zichzelf staande horrorkomedie die wel veel verwijzingen naar Romero’s klassieker heeft. De film slaagt er uitstekend in humor en spanning te combineren. Leuke dialogen en acteerprestaties. Tevens de eerste film waarin zombie’s de hele tijd om ‘brains’ lopen te zeuren.
En voor de liefhebber natuurlijk de legendarische stripscene op het kerkhof.
Peter Jackson’s BRAINDEAD a.k.a. DEAD ALIVE, 1992. Geen ijzingwekkend meesterwerk, maar een zeer vermakelijke en bijzonder bloederige zombiekomedie over een wat sukkelige jongen die in zijn kelder een stel levende lijken houdt. Het aantal wordt echter groter en groter naarmate deze bizarre huisgenoten meer mensen gaan bijten en als zijn oom de vrijheid neemt een feest te geven in zijn huis, kan hij zijn geheim niet lang meer verborgen houden. Alleen al in de beruchte grasmaaier scene zit meer dan 300 liter nepbloed. Dus.
Fulci films. De Italiaanse regisseur Lucio Fulic staat bekend als ??n van de groten in het zombiegenre. Zijn films zijn uitstekend geschikt voor de liefhebber van smerig vermaak. Niet zo lollig als de horrorkomedies van Peter Jackson, maar alsnog leuk om naar te kijken. E?n van de beroemdsten is het al eerder genoemde ZOMBIE (1979), waarin een journaliste op een ver eiland op zoek gaat naar haar vader, maar in plaats daarvan en stel zombies aantreft. Bevat onder andere hoogtepunten uit de zombiefilmwereld zoals de stok-in-oog scene en de zombie vs haai scene.